Uzależnienia towarzyszą wielu osobom, a jednocześnie są jednymi z najrzadziej omawianych tematów. Wielu z nas wydaje się, że uzależnienie ich nie dotyczy, nie występuje także wśród ich bliskich, co jest prawdziwym okłamywaniem samego siebie. Na co zatem należy zwrócić uwagę?
Czy uzależnić można się jedynie od używek?
Wielu osobom uzależnienie kojarzy się wyłącznie z nadużywaniem substancji takich jak alkohol, narkotyki czy papierosy. Sytuacja nie jest jednak tak prosta. Uzależnić można się bowiem także od innych substancji (nawet od słodyczy) albo od różnorodnych czynności i przedmiotów. Coraz bardziej popularne stają się uzależnienia od hazardu, pracy, zakupów, internetu, gier wideo lub telefonu.
Z pozoru wiele z tych zachowań wydaje się nieszkodliwych. W końcu, czy wypad do sklepu po nową bluzkę lub buty może komuś zaszkodzić? Albo czy jest coś złego w zerknięciu na media społecznościowe? Wydawać by się mogło, że nie. I faktycznie, nie ma w tym nic złego, dopóki potrzeba wykonywania tych czynności nie staje się nadmiernie przytłaczająca i nie zaczyna dominować całego życia. Jeśli tak się dzieje, warto zastanowić się, czy nie mamy do czynienia z uzależnieniem.
Jak rozpoznać uzależnienie?
Czy uzależnienie kojarzy ci się z alkoholikiem, który prosi przechodniów o pieniądze? To skrajny obraz uzależnienia, jednak znacznie częściej przyjmuje ono inne formy i ukrywa się pod maską zwykłego życia. Pozwala udawać, że wszystko jest w porządku – przed rodziną, znajomymi, całą społecznością – a jednocześnie staje się bardzo niebezpieczne i obciążające.
Uzależnienie można rozpoznać m.in. po następujących symptomach:
- trudność z powstrzymaniem się od sięgnięcia po środek uzależniający (substancję, przedmiot, czynność), brak umiejętności funkcjonowania bez niego,
- odstawienie środka uzależniającego powoduje nieznośne napięcie, myśli o nim prowadzą do rozdrażnienia,
- pojawia się myśl, że substancja lub czynność nałogowa to jedyne lekarstwo na zły stan psychiczny, nic innego nie przynosi radości (co prowadzi do rezygnowania z dawnych hobby czy przyjaciół),
- utrata kontroli nad zachowaniem, np. nad czasem lub pieniędzmi, poświęcanymi na nałóg,
- zmiana tolerancji: potrzebujesz coraz dłuższego lub silniejszego bodźca, aby poczuć ulgę,
- brak umiejętności zrezygnowania ze środka uzależniającego nawet wówczas, gdy powoduje on negatywne konsekwencje zdrowotne, finansowe czy zaburza relacje rodzinne.
Leczenie uzależnienia
Jeśli zaobserwowałeś u siebie któreś z wymienionych symptomów, warto zastanowić się, czy nie będziesz potrzebował terapii. Leczenie uzależnień w pierwszej kolejności opiera się o psychoterapię, która pomaga zdiagnozować problem i jego przyczyny, które doprowadziły do obecnego stanu. Następnie prowadzony jest szereg rozmów, ćwiczeń i udzielane jest szeroko pojęte wsparcie, które prowadzi do zmiany zachowania i wychodzenia z nałogu.
Zazwyczaj konieczne jest całkowite zrezygnowanie z obiektu uzależniającego, np. alkoholu, papierosów lub czynności, która stała się nałogowa.
